GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam,
Phó Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia trả lời phỏng vấn, ngày 17/5.

Trước ngày toàn dân đi bầu cử, sáng 17/5, GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch UBTƯ  MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia đã khẳng định,  trong bối cảnh có thể có những bức xúc ngắn hạn nhưng bà con cử tri đừng vì thế mà từ bỏ quyền quyết định thiêng liêng của mình đó là đi bầu cử, chọn ra lãnh đạo- người thay mặt mình tham gia vào cơ quan đại biểu cao nhất của đất nước, của địa phương trong 5 năm tới. Người đứng đầu Mặt trận kêu gọi cử tri cả nước, “vì tương lai của chính mình hãy đi bầu cử”.

Hoàn thành 9 công việc lớn

PV: Thưa Chủ tịch, trên cương vị Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng bầu cử (HĐBC) quốc gia, xin Chủ tịch cho biết tiến độ và khối lượng công việc chuẩn bị cho cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 tính đến thời điểm này?

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Theo quy định của Luật bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND, để tiến tới bầu cử là quá trình rất dài. Nhìn một cách tổng quát, tất cả những nội dung công việc thực hiện theo Luật bầu cử ĐBQH, đại biểu HĐND và kế hoạch bầu cử do HĐBC quốc gia thông qua cơ bản hoàn thành đúng tiến độ.

9 công việc lớn đã được triển khai gồm: hình thành sớm HĐBC quốc gia, các tiểu ban của HĐBC quốc gia nhằm hướng dẫn triển khai công tác bầu cử trong toàn quốc cũng như giải đáp những thắc mắc của địa phương, đảm bảo kinh phí cho công tác bầu cử, tiến hành 3 vòng hiệp thương để xác định cơ cấu các ĐBQH cần bầu, sau đó xác định cơ cấu thành phần những người được giới thiệu ứng cử ĐBQH đáp ứng tiêu chuẩn ĐBQH để công bố danh sách này.

Trên cơ sở đó các địa phương tổ chức cho tiếp xúc cử tri, xác định các đơn vị bầu cử ở các địa phương, số lượng ĐBQH và đại biểu HĐND bầu ở mỗi đơn vị bầu cử, hình thành các Ban, các tổ bầu cử ở các địa phương và niêm yết danh sách các ứng cử viên ĐBQH và đại biểu HĐND, tổ chức cho các ứng cử viên tiếp xúc với cử tri ở tất cả tỉnh thành phố trong cả nước với tinh thần tất cả các ứng cử viên gặp đại diện cử tri của tất cả các phường xã trong khu vực bầu cử của mình.

Đồng thời có đợt giám sát của HĐBC quốc gia và 3 đợt giám sát của MTTQ Việt Nam tại tất cả 63 tỉnh thành để đánh giá tiến độ triển khai thực hiện công tác bầu cử trong các giai đoạn.

Việc triển khai công tác tuyên truyền để nhân dân hiểu rõ mục đích yêu cầu của đợt bầu cử lần này và trách nhiệm của công dân đối với việc tham gia công tác bầu cử; chính quyền địa phương và các đoàn thể phối hợp đảm bảo trật tự trị an cho trước và trong ngày bầu cử. Cuối cùng là tiếp nhận những kiến nghị khiếu nại tố cáo của nhân dân liên quan đến các ứng cử viên và quá trình vận động liên quan đến bầu cử.

Như vậy 9 công việc lớn chúng ta đã triển khai xong trong thời gian qua và còn ít ngày nữa là đến ngày bầu cử, các địa phương đang rà soát lại việc chuẩn bị và khẳng định lại lực lượng của các tổ bầu cử, ban bầu cử đã sẵn sàng cho ngày bầu cử 22/5.

MTTQ Việt Nam đã phát huy vai trò như thế nào trong quá trình tổ chức các hội nghị gặp gỡ tiếp xúc cử tri cho những người ứng cử ĐBQH, thưa Chủ tịch?

- MTTQ được giao hai nhiệm vụ chịu trách nhiệm trực tiếp, đó là tổ chức 3 lần hiệp thương và tổ chức chủ trì các cuộc tiếp xúc của ứng cử viên với cử tri.

MTTQ các cấp thấy rõ trách nhiệm của mình nên vừa qua rất nỗ lực cùng với chỉ đạo của HĐBC quốc gia, Ủy ban bầu cử các tỉnh thành trong vòng 2 tuần đã tổ chức cho các ứng cử viên tiếp xúc cử tri với tinh thần đảm bảo công khai, dân chủ và bình đẳng giữa các ứng cử viên.

Yêu cầu tiếp xúc đầy đủ rộng rãi với cử tri của các ứng cử viên là hết sức quan trọng. Mỗi ứng cử viên được quyền trình bày chương trình hành động của mình với thời gian như nhau và được quyền phát biểu ý kiến khi người dân hỏi. Bên cạnh đó, trình bày chương trình hành động của mình trên báo chí các địa phương đảm bảo thời gian, dung lượng bằng nhau.

Ngoài ra, trong tiếp xúc cử tri, có những kiến nghị liên quan đến trách nhiệm ĐBQH và Quốc hội  khóa tới thì phải tập hợp đầy đủ những ý kiến này để phản ánh cho Uỷ ban Thường vụ Quốc hội làm sao Quốc hội khóa mới tiếp tục xử lý những kiến nghị của cử tri.

Qua giám sát, hoạt động này được tiến hành tốt, tuy nhiên việc điều hành các buổi tiếp xúc vẫn còn sự khác nhau ở một số nơi. Chúng tôi rút ra kinh nghiệm để kiến nghị sắp tới, khi hướng dẫn bầu cử sẽ chi tiết hơn nữa để việc hướng dẫn điều hành thống nhất trong cả nước, đảm bảo dân chủ khoa học.

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân.

Không nên vì bức xúc mà từ bỏ quyền trách nhiệm thiêng liêng

Trong thời gian qua tại TP Hồ Chí Minh hay một số địa phương có việc người dân bị kích động bởi các phần tử xấu nhằm gây áp lực cho ngày bầu cử sắp tới. Chủ tịch có suy nghĩ gì về điều này và có nhắn gửi gì với cử tri cả nước?

- Chúng ta biết rằng trong cuộc sống, con người ai cũng quan tâm đến gia đình, quê hương, đất nước mình. Nếu có sự kiện ảnh hưởng đến đời sống nhân dân mà chúng ta không thấy bức xúc thì không được. Chúng ta lo lắng cho nhân dân ở những nơi khó khăn do thiên tai bệnh dịch là điều hết sức chính đáng.

Tuy nhiên, bầu cử 5 năm mới diễn ra một lần, bầu cử chính là thể hiện quyền của công dân được chọn người thay mặt mình tham gia vào cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất - đó chính là Quốc hội và ở địa phương là HĐND các cấp.

Vì vậy tôi cho rằng, có thể chúng ta có những tình cảm khác nhau trước một sự kiện, có thể có những người thuyết minh sự kiện đó theo quan điểm riêng làm cho bà con bức xúc, nhưng không nên vì bức xúc một việc trong thời điểm hiện nay mà từ bỏ quyền và trách nhiệm rất thiêng liêng của mình là chọn ra lãnh đạo đất nước trong 5 năm tới.

Chúng tôi muốn khẳng định với bà con rằng, những bức xúc nhằm đảm bảo cho cuộc sống của bà con ngư dân được tốt hơn trong điều kiện hiện nay thì Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp, Mặt trận sẽ tiếp tục thực hiện. Ngư dân sẽ không bao giờ đơn độc.

Vừa qua MTTQ Việt Nam cùng với Hội Nông dân, Hội LHPN Việt Nam, Đoàn Thanh niên, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã bàn bạc và sẽ triển khai ký kết một chương trình phối hợp để hỗ trợ ngư dân gặp khó khăn vừa qua. Theo đánh giá ban đầu có 12.500 tàu đánh cá trong thời gian ngắn hạn sẽ không ra khơi được, liên quan trực tiếp đến khoảng 63.000 lao động. Nhà nước đã có chương trình hỗ trợ. Nhưng Mặt trận sẽ hỗ trợ 10% số hộ khó khăn nhất có bảo hiểm y tế và đảm bảo cho con em họ không bỏ học, thất học.

Rộng hơn là hạn hán ở ĐBSCL, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên hiện đang rất bức xúc. Chúng tôi đang bàn bạc và ngày 19/5/2016 sẽ ký kết một chương trình phối hợp để hỗ trợ khoảng 10% số hộ dân của ĐBSCL, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên bị hạn hán với 45.000 hộ để có điều kiện, phương tiện trữ nước sinh hoạt, có thuốc lọc nước sinh hoạt khi cần thiết. Đặc biệt là Đoàn thanh niên sẽ phát động hình thành 10 trạm lọc nước thí điểm, lọc nước lợ thành nước sinh hoạt với công suất khoảng 2.000 lít/ngày.

Tôi muốn nói một vài ví dụ để thấy rằng đồng bào bị hạn hán và ngư dân gặp khó khăn không bao giờ đơn độc. Chính phủ vào cuộc, MTTQ và các đoàn thể vào cuộc.

Chúng ta có thể có bức xúc ngắn hạn nhưng cần suy nghĩ thấu đáo, đừng vì thế mà bỏ đi quyền quyết định công dân chọn ai lãnh đạo xã mình huyện mình, tỉnh thành phố và đất nước này trong 5 năm tới. Tôi kêu gọi bà con vì tương lai của chính mình hãy đi bầu cử.

Thưa Chủ tịch việc giám sát quá trình bầu cử như kiểm phiếu cần  phải thực hiện như thế nào để đảm bảo khách quan trung thực?

Chúng ta biết Luật bầu cử quy định công đoạn kiểm phiếu cũng có thể được giám sát, ngoài việc giám sát là chính bản thân các tổ chức liên quan đến bầu cử như MTTQ, các tổ chức thành viên thì cá nhân người ứng cử, thân nhân của họ, cơ quan giới thiệu người ứng cử và phóng viên báo chí cũng có thể giám sát việc kiểm phiếu.

Kiểm phiếu là quá trình rất nhạy cảm, làm sao kiểm phải đúng, không ai có quyền tác động, làm ảnh hưởng đến quá trình kiểm phiếu. MTTQ đã kiến nghị với HĐBC quốc gia có hướng dẫn chi tiết trong 1-2 ngày tới.  

Nói một cách khái quát, giám sát là đảm bảo đúng người muốn giám sát, giám sát đúng thẩm quyền. Nếu anh là ứng cử viên thì anh có tên ở đấy, người ta biết nhưng người đó thay mặt ứng cử viên thì phải có ủy quyền.

Như vậy phải có văn bản ứng cử viên ủy quyền cho mình giám sát; cơ quan giới thiệu ứng cử viên thì cũng cần giám sát và cũng cần có giấy ủy quyền; các phóng viên giám sát quá trình kiểm phiếu phải có thẻ nhà báo còn thời hạn và giấy giới thiệu của cơ quan báo chí cử tới.

Quy định chung là việc giám sát không làm ảnh hưởng đến quá trình bỏ phiếu và kiểm phiếu nếu phát hiện có sai phạm thì có lập biên bản tại chỗ. Đây là nội dung mới chắc chắn sẽ góp phần đảm bảo dân chủ khách quan theo đúng pháp luật của lần bầu cử này.

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân.

Hình thành hoạt động giám sát lời hứa

Vừa qua các ứng cử viên đưa ra nhiều lời hứa và một trong những việc cử tri quan tâm nhất là làm sao giám sát lời hứa của các ứng cử viên sau khi trúng cử. Theo Chủ tịch, vai trò của MTTQ thế nào trong việc cùng cử tri giám sát việc thực hiện lời hứa của các ứng cử viên để họ không quên lời hứa trước cử tri?

- Các ứng cử viên phải thể hiện trách nhiệm của mình khi được bầu là ĐBQH, đại biểu HĐND. Trong các cuộc tiếp xúc đó, họ cũng trình bày chương trình hành động của mình, có nhiều nội dung là lời hứa. Hứa với dân là dân nhớ.

Chương trình hành động của các ứng cử viên không những được phát biểu ở từng quận, huyện, xã phường mà còn được truyền hình, phát thanh nên tất cả các cử tri đều biết ứng cử viên  đó nói như thế nào.

Những lời hứa phản ánh quyết tâm cụ thể của các ứng cử viên ở thời điểm họ ra ứng cử. MTTQ cũng như người dân trong quá trình tổ chức việc tiếp xúc đều ghi nhận các lời hứa đó, quan trọng hơn là sau khi được bầu, mỗi lần tiếp xúc sau đó, các đại biểu phải có liên hệ lại, báo cáo người dân xem họ đã làm thế nào, đặc biệt, với điều kiện mới phát sinh thì phải nhận nhiệm vụ mới chứ không phải chỉ làm theo lời hứa lúc đó.

Lần này, MTTQ và Thường vụ Quốc hội cũng xác định yêu cầu trong thời gian sau bầu cử phải hình thành hoạt động giám sát lời hứa hệ thống hơn, tốt hơn thời gian qua.

Bầu được người xứng đáng nhất đại diện cho mình là mong mỏi của bất cứ cử tri nào. Theo quy định, với những người được bầu nếu sau này không đủ tiêu chuẩn, chất lượng thì cử tri có quyền bãi nhiệm. Tuy nhiên, đến nay pháp luật chưa quy định việc này, nhiệm kỳ tới MTTQ có kiến nghị Thường vụ Quốc hội quy định rõ để dân có thể thực hiện quyền này không, thưa Chủ tịch?

- Trong nhiệm kỳ vừa qua, Quốc hội đã bãi nhiệm một số ĐBQH không đáp ứng tiêu chuẩn sau khi được bầu. Ở quy mô toàn quốc đã có quy trình làm việc này. Ở địa phương cần xem lại nhu cầu thực hiện như thế nào, nếu cần, MTTQ sẽ xem xét kiến nghị có quy định hướng dẫn việc này.

Một người được nhân dân phát hiện không đủ tiêu chuẩn là ĐBQH hoặc HĐND thì phải đưa ra khỏi Quốc hội và HĐND ngay.

Ngày bầu cử sắp tới, trên cương vị của mình, Chủ tịch có thông điệp gì gửi đến cử tri cả nước?

- Theo luật pháp, công dân có rất nhiều quyền và nghĩa vụ. Liên quan đến bầu cử, người dân có 3 quyền đặc biệt cũng là 3 nghĩa vụ.

Thứ nhất là mỗi công dân tự chăm cho mình, chăm lo cuộc sống của mình, gia đình mình để có cuộc sống ngày càng tốt hơn.

Thứ hai, đóng góp vào sự phát triển toàn diện của đất nước, trong đó có nhiệm vụ góp phần bảo vệ tổ quốc.

Thứ ba, góp phần bầu ra những người lãnh đạo đất nước đi lên.

Như vậy 3 quyền này rất là thiêng liêng. Một gia đình muốn hạnh phúc thì cha mẹ phải có trách nhiệm chăm lo cho gia đình. Một đất nước muốn phát triển tốt thì người lãnh đạo phải có tâm huyết, có trí tuệ, tài năng để lo cho đất nước, lo cho quê hương.

 Bầu cử là một sự kiện rất quan trọng trong đời sống chính trị xã hội của đất nước và mỗi địa phương vì nó thể hiện quyền lực của nhân dân trong việc chọn ra người đại diện mình lãnh đạo địa phương và đất nước. Đi bầu cử chính là thực hiện quyền rất thiêng liêng chọn người thay thế mình lãnh đạo đất nước, lãnh đạo địa phương.

Rất mong bà con quan tâm để sáng suốt lựa chọn đúng người sẽ đại diện cho mình để tham gia cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021.

Xin trân trọng cảm ơn Chủ tịch!

Dạ Yến - Vũ Mạnh (thực hiện)
Ảnh: Hoàng Long