“Chúng ta là người làm thực tiễn, chúng ta không đợi khoa học chín muồi trong mỗi con người rồi mới hành động mà hãy hành động vì cuộc sống. Nếu đứng ngoài cuộc sống, chúng ta sẽ không dám nói sâu về những tâm tư, nguyện vọng, ý kiến và kiến nghị của người dân”.
Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân bắt tay đại biểu tham dự Tọa đàm
Đó là gợi mở của GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Tọa đàm khoa học "Nâng cao chất lượng công tác nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước'' do Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức sáng 17/12 tại Hà Nội.
Cùng dự buổi tọa đàm có, TS Trần Thanh Mẫn Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam; TS Lê Bá Trình, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; TS Đỗ Văn Đương, Phó trưởng ban Dân nguyện Quốc hội cùng đại diện các lãnh đạo các bộ ngành Trung ương, các tổ chức chính trị xã hội, UBMTTQ Việt Nam một số tỉnh thành phố.
Phát biểu tại Tọa đàm, GS.TS Nguyễn Thiện Nhân đặt vấn đề: “Làm thế nào để biết được nhân dân đang nghĩ gì, mong muốn gì?”.
Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân phát biểu tại Tọa đàm
Theo GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, tìm hiểu những gì người dân nghĩ và mong muốn vừa là nhu cầu, vừa là chức năng của MTTQ như đã được hiến định và luật hóa. Luật MTTQ đã nói rõ “MTTQ Việt Nam đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân”. Điều đó yêu cầu MTTQ Việt Nam phải biết nhân dân đang nghĩ gì và đây cũng là cốt lõi trong công tác giám sát của MTTQ Việt Nam.
“Ý kiến của nhân dân về các chủ trương của Đảng, Nhà nước, những sáng kiến giúp đất nước phát triển nhanh hơn, bền vững hơn và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc là trọng tâm của yêu cầu này”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân khẳng định.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho hay: Việc nắm bắt ý kiến của nhân dân là yêu cầu được Đảng, Nhà nước đề cập ngày càng sâu sắc hơn. Năm 1982 Viện nghiên cứu dư luận thuộc Ban Tuyên giáo TƯ đã được thành lập. Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII và Hội nghị Trung ương 8 khóa VII cũng có yêu cầu tổ chức điều tra dư luận xã hội để nắm bắt tình hình nhân dân. Mới đây, Ban Bí thư cũng có kết luận số 100 về công tác điều tra nắm bắt dư luận xã hội.
“Hai năm gần đây, MTTQ Việt Nam đã có cam kết hàng quý tập hợp và phản ánh tình hình nhân dân, ý kiến nhân dân về tình hình đất nước và kiến nghị với hệ thống chính trị. Thời gian đầu đặt ra yêu cầu MTTQ các tỉnh, thành phố và UB Trung ương MTTQ Việt Nam cùng thực hiện điều này và thống nhất cao về trách nhiệm chính trị nhưng khác nhau về cách làm”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nhận định.
Từ trách nhiệm chính trị và thực tiễn, các địa phương và các tổ chức chính trị xã hội đã đóng góp nhiều ý kiến trong báo cáo định kỳ 6 tháng một lần để Chủ tịch UB Trung ương MTTQ Việt Nam báo cáo trước Quốc hội về ý kiến, kiến nghị của nhân dân và cử tri. Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho rằng: để phản ánh kịp thời, chính xác về tình hình đất nước cần có sự thống nhất về phương pháp thực hiện, nội dung triển khai để khắc họa rõ nét hơn ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của cử tri và nhân dân.
“Dù có nhiều góc độ khác nhau, nhưng trước tiên phải làm rõ những vấn đề mà nhân dân đang quan tâm, gắn bó với từng tầng lớp cụ thể và lý giải được vì sao nhân dân lại suy nghĩ như thế”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nói.
Cụ thể hơn, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân đề nghị cần nghiên cứu về xu hướng và mức độ quan tâm của nhân dân biến thiên ra sao, những vấn đề về xã hội đã ảnh hưởng đến tư tưởng của nhân dân thế nào và những vấn đề tiêu cực nào cần làm rõ địa chỉ, nguyên nhân.
“Mỗi lần Quốc hội họp, MTTQ nhận được 2 đến 3 nghìn kiến nghị nhưng chỉ có 15 phút để báo cáo. Chính vì vậy, Mặt trận cần lựa chọn những vấn đề phản ánh được ý kiến, tâm tư của đa số, hoặc những vấn đề có tính dự báo để báo cáo trước Quốc hội”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân chia sẻ.
Tuy vậy, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân lại đặc biệt quan tâm đến việc sử dụng những kết quả thu được từ việc thu thập, đánh giá ý kiến của nhân dân.
“Chúng ta mong muốn nhân dân hiểu về tình hình đất nước, hiểu về sự phát triển xã hội, tình hình quốc tế và có thái độ tích cực với sự phát triển đất nước, thì phải phản hồi những ý kiến của nhân dân để tạo sự đồng thuận, khuyến khích nhân dân có sáng kiến và thay đổi nhân thức, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh đến công tác tuyên giáo và vai trò của truyền thông sau khi nắm bắt được tình hình nhân dân.
Việc xây dựng chính sách, theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân, cũng cần phải nắm được suy nghĩ và nhu cầu của người dân, nhất là những đối tượng bị ảnh hưởng, chi phối bởi chính sách đó.
“Không phải chính sách nào cũng được người dân ủng hộ nhưng dứt khoát một chính sách tốt thì phải được đa số người dân ủng hộ.”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân lưu ý.
Đối với những chính sách có thời hạn 5 năm, 10 năm, thì trong quá trình triển khai có thể điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế. Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nói rằng: “Nắm bắt tình hình nhân dân về góc độ chính sách phải được quan tâm thực hiện từ khi hình thành chính sách, thực hiện chính sách, đánh giá chính sách và điều chỉnh chính sách”.
Phân tích kỹ hơn, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, cần phải coi mỗi người dân là một cảm biến xã hội để thu thập được nhiều nhất ý kiến của nhân dân. Việc tiếp xúc cử tri, nhân dân của các Đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cũng là một kênh để tiếp nhận ý kiến của nhân dân. Việc điều tra xã hội học phải thực hiện theo chuyên đề và ở những thời điểm nhất định. Đặc biệt, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân lưu ý phải quan tâm đến các diễn đàn xã hội, để thông qua không gian mạng, môi trường internet thu thập được ý kiến của các tầng lớp nhân dân một cách nhanh nhất.
“Môi trường điện tử là một kênh tiếp nhận thông tin rất quan trọng. Các trang tin điện tử của Mặt trận địa phương có thu hút người dân phản ánh vấn đề và có thu thập được ý kiến của người dân hay không. Về lâu dài, Mặt trận phải quan tâm đến phương tiện này”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
“Chúng ta là người làm thực tiễn, chúng ta không đợi khoa học chín muồi trong mỗi con người rồi mới hành động mà hãy hành động vì cuộc sống. Nếu đứng ngoài cuộc sống, chúng ta sẽ không dám nói sâu về những tâm tư, nguyện vọng, ý kiến và kiến nghị của người dân”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân kết luận và khẳng định: Mặt trận sẽ dựa vào những “cảm biến xã hội”, tức người dân, đồng thời đặt hàng các Viện nghiên cứu, các trường đại học điều tra, thu thập ý kiến của nhân dân một cách khoa học nhất. Qua việc tổ chức tọa đàm MTTQ Việt Nam sẽ tập hợp ý kiến, kinh nghiệm của các tổ chức thành viên, các địa phương, các chuyên gia nhà khoa học để nâng cao hơn nữa chất lượng công tác nắm bắt, tập hợp phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước.
Tại buổi tọa đàm, nhiều ý kiến nhằm trao đổi, chia sẻ phương pháp kinh nghiệm công tác nắm bắt, phản ánh và tập hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân trong hệ thống MTTQ Việt Nam.
Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Bá Trình phát biểu tại Tọa đàm
Phát biểu tại Tọa đàm, Phó Chủ tịch Lê Bá Trình khẳng định, trong những năm qua nhất là từ khi thực hiện đề án về đổi mới công tác thông tin tuyên truyền của MTTQ Việt Nam từ năm 2015 đến nay công tác nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân đã được duy trì có nền nếp và đạt được những kết quả tích cực. Từ năm 2015 đến nay, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã tổng hợp được 6 báo cáo với hơn 10 nghìn ý kiến, kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước.
Tuy nhiên theo Phó Chủ tịch Lê Bá Trình bên cạnh những kết quả đạt được, công tác nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân của MTTQ Việt Nam vẫn còn những hạn chế đó là nhận thức, trách nhiệm của một số UBMTTQ các cấp, các tổ chức thành viên về công tác nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân còn hạn chế. Chưa thấy rõ vai trò, ý nghĩa tầm quan trọng của công tác này. Chất lượng, hiệu quả công tác nắm bắt tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đề ra. Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác này vẫn còn nhiều bất cập, thiếu tài liệu phục vụ công tác.
Ông Nguyễn Tuấn Anh, Trưởng Ban Tuyên giáo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tham luận tại Tọa đàm
Để nâng cao hiệu quả công tác nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, theo Phó Chủ tịch Lê Bá Trình, UBMTTQ các cấp và các tổ chức thành viên cần tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc kết luận 100 của Ban Bí thư về đổi mới và nâng cao công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội; Nghị quyết 03 của Hội nghị lần thứ 2 UBTƯ MTTQ Việt Nam về đề án 01 “Đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của MTTQ Việt Nam”. Trên cơ sở đó UB MTTQ Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên cần rà soát, bổ sung và xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể để triển khai công tác nắm bắt, tập hợp phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân.
Theo Phó Chủ tịch Lê Bá Trình, việc nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân phải đảm bảo kịp thời, khách quan, trung thực và mang tính xây dựng đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân góp phần tăng tính hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, quản lý điều hành của chính quyền các cấp. Trong quá trình tập hợp ý kiến của nhân dân cần kết hợp với công tác tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội để dân hiểu và thực hiện những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước sát với yêu cầu của thực tiễn cuộc sống.
Ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam
phát biểu tại Tọa đàm
Phó Chủ tịch Lê Bá Trình cũng đề xuất cần mở rộng, tăng cường các hình thức thu thập ý kiến, nguyện vọng của nhân dân, dư luận xã hội từ trung ương đến cơ sở thông qua việc tập hợp ý kiến của cử tri và nhân dân trước kỳ họp của Quốc hội và HĐND các cấp. Thông qua hệ thống tổ chức của Mặt trận và các đoàn thể chính trị, xã hội và các tổ chức thành viên. Tổ chức mạng lưới thu thập ý kiến, nguyện vọng của nhân dân của Mặt trận từ Trung ương đến cơ sở.
“Mở chuyên mục thu thập ý kiến của nhân dân trên cổng thông tin điện tử của UBTƯ MTTQ Việt Nam và trên mạng xã hội như facebook, twiter…để tập hợp, đặc biệt là những thời điểm có tình hình nóng bỏng xảy ra cần phải tập hợp thông tin kịp thời”, Phó Chủ tịch Lê Bá Trình nêu ý kiến.
Phó Chủ tịch Lê Bá Trình cũng cho rằng, đối với những vấn đề lớn cần có điều tra về dư luận xã hội thì đặt hàng cho Viện nghiên cứu dư luận xã hội của Ban tuyên giáo Trung ương để lấy kết quả làm một kênh thông tin.
GS Trần Ngọc Đường – Chủ nhiệm HDDTV Dân chủ pháp luật – UBTW MTTQ Việt Nam cho rằng việc nắm bắt ý nguyện của người dân không phải là phản ánh một cách trần trụi mà phải tái cấu trúc các ý nguyện đó. Việc tái cấu trúc phải hướng tới việc phản ánh hướng tới múc đích gì và tái cấu trúc những ý nguyện theo từng đối tượng khác nhau để thể hiện ý kiến, kiến nghị của họ.
"Báo cáo kiến nghị của MTTQ Việt Nam trước Quốc hội phải phát huy hơn nữa sức mạnh của MTTQ Việt Nam các các tổ chức thành viên, của từng người dân, cùng với đó cũng cần hướng tới mục đích của từng kỳ họp Quốc hội", GS Đường đề xuất.
Ông Nguyễn Tấn Ngời, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh
phát biểu tại Tọa đàm
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP.HCM Trần Tấn Ngời nêu ý kiến người dân phản ảnh nói bây giờ để làm cái gì khi ý kiến của họ không được tiếp thu giải quyết thấu đáo. Nhiều ý kiến người dân nói rất là tâm tư nhưng tiếp thu như thế nào là vấn đề. Cho nên phải làm sao để người dân nói hết tâm tư nguyện vọng của mình, dù họ có nói như thế nào đó thì cũng phải có cơ chế để lắng nghe, tiếp thu, giải quyết.
Cùng quan điểm TS Đỗ Văn Đương - Phó trưởng Ban Dân nguyện Quốc hội cho rằng, tại mỗi Kỳ họp Quốc hội, kiến nghị của cử tri, nhân dân gửi tới Kỳ họp Quốc hội rất nhiều, trung bình có tới trên 2.000 ý kiến/kỳ. Để góp phần trả lời, giải đáp đầy đủ các ý kiến, kiến nghị của cử tri, Tiến sỹ Đỗ Văn Đương đề nghị Chính phủ sớm có quy định về tiêu chí và phân loại việc giải quyết kiến nghị của cử tri theo các nhóm vấn đề đã được giải quyết, đang giải quyết và sẽ giải quyết và các kiến nghị giải trình cung cấp thông tin đến cử tri; xác định rõ trách nhiệm chủ trì, phối hợp của các bộ, ngành, chính quyền địa phương trong việc giải quyết kiến nghị của cử tri; hạn chế tối đa tình trạng nợ đọng việc giải quyết; xác định việc giải quyết, trả lời đầy đủ, đúng thời hạn các kiến nghị của cử tri là một trong những tiêu chí đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ của Bộ trưởng, Trưởng ngành.
Đồng thời, Tiến sỹ Đỗ Văn Đương kiến nghị cần phát huy, đổi mới vai trò giám sát của MTTQ Việt Nam theo quy định của Điều 9 Hiến pháp 2013. Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chỉ đạo các tổ chức thành viên thực hiện nhiệm vụ vận động, tập hợp quần chúng nhân dân, tăng cường kiểm soát hành vi vi phạm pháp luật của các cá nhân ngay từ cơ sở.
Phải đổi mới các hình thức giám sát, đưa các hoạt động giám sát đi vào thực chất, có kiến nghị xác đáng sau giám sát, trong đó, đặc biệt quan tâm giám sát các nội dung có liên quan đến lĩnh vực mà đông đảo cử tri quan tâm, kiến nghị. Giám sát các vụ việc cụ thể mà người dân bức xúc gửi kiến nghị nhiều lần; theo dõi, đeo bám đến cùng việc giải quyết - Tiến sỹ Đỗ Văn Đương nói.
Hương Diệp