Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã là bước khởi đầu, tiền đề quan trọng để tổ chức thành công Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, tiến tới Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014-2019 và Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2014-2019. Căn cứ hướng dẫn của Trung ương, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UBMTTQVN) tỉnh đã kịp thời tham mưu cho Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Chỉ thị số 31-CT/TU ngày 09/7/2013 về lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014-2019. Đồng thời xây dựng các kế hoạch chỉ đạo, hướng dẫn UBMTTQVN các cấp tập trung công tác chuẩn bị và tổ chức thành công Đại hội điểm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã.

Đến nay, toàn tỉnh có 13 xã, phường, thị trấn của 13 huyện, thành phố (gồm Duy Xuyên, Phú Ninh, Núi Thành, Thăng Bình, Nông Sơn, Tam Kỳ, Phước Sơn, Điện Bàn, Tây Giang, Đông Giang, Hiệp Đức, Nam Giang, Quế Sơn) đã tổ chức thành công Đại hội điểm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, nhiệm kỳ 2014-2019. Qua theo dõi quá trình chuẩn bị và tổ chức Đại hội, Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh rút ra một số kinh nghiệm bước đầu cần được UBMTTQVN các cấp tiếp tục quan tâm thực hiện trong thời gian tới.

Thứ nhất, làm tốt công tác chuẩn bị là yếu tố quyết định đến sự thành công của Đại hội. Vì vậy, Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã cần bám sát nội dung chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp ủy Đảng và UBMTTQVN cấp trên để chủ động tham mưu với cấp ủy cùng cấp có văn bản tập trung chỉ đạo, lãnh đạo chính quyền tích cực phối hợp với Ban Thường trực UBMTTQVN cùng cấp thực hiện tốt công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội, nhất là về kinh phí. Đồng thời, phải xây dựng kế hoạch chu đáo, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các uỷ viên Ban Thường trực cũng như các uỷ viên UBMTTQVN cấp xã phụ trách từng nội dung của Đại hội; thành lập một số tiểu ban để chuẩn bị dự thảo báo cáo tổng kết nhiệm kỳ, dự kiến chương trình hành động; chuẩn bị nhân sự; tuyên truyền, trang trí, điều hành Đại hội…

Trước khi tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã phải tổ chức tốt Hội nghị Ban Công tác Mặt trận ở các khu dân cư đảm bảo mục đích, nội dung quán triệt các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp về Đại hội; thảo luận đóng góp ý kiến vào dự thảo báo cáo tổng kết nhiệm kỳ và chương trình hành động nhiệm kỳ tới của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã; hiệp thương cử đại biểu dự Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã; phát động và tổ chức các phong trào thi đua, đề ra những việc làm cụ thể, thiết thực chào mừng Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp.

Thứ hai, công tác tuyên truyền về Đại hội là một trong những yêu cầu quan trọng trong quá trình tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nhằm góp phần nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị các cấp. Theo đó, thông qua sinh hoạt chi bộ, hội nghị nhân dân thôn, tổ dân phố; băng rôn, khẩu hiệu; tập trung tuyên truyền trên hệ thống phát thanh cơ sở về chức năng, nhiệm vụ và kết quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp mình. Đặc biệt, nhiều địa phương cấp xã đã tổ chức truyền thanh trực tiếp chương trình Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam của xã; kết hợp tổ chức trưng bày các hình ảnh về thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, kết quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc tại địa phương... phát huy hiệu quả thiết thực.

Hầu hết các địa phương đã tổ chức phát động các phong trào thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp bằng các việc làm thiết thực như: xây dựng nhà Đại đoàn kết, tổ chức vệ sinh đường làng, ngõ xóm và các hoạt động từ thiện nhân đạo, văn hoá-văn nghệ-thể thao… góp phần làm cho Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã thực sự là đợt sinh hoạt chính trị - xã hội quan trọng và là ngày hội của toàn dân trên địa bàn.

Thứ ba, Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã là dịp củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp để đáp ứng yêu cầu đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận, từng bước khẳng định vị thế, nâng cao vai trò của Mặt trận trong hệ thống chính trị cùng cấp. Do đó, Đề án nhân sự của Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nhiệm kỳ 2014-2019 cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, quán triệt và thực hiện đúng Chỉ thị số 31-CT/TU ngày 09/7/2013 của Tỉnh ủy Quảng Nam. Ban Thường trực, ủy viên UBMTTQVN cấp xã phải đảm bảo tiêu chuẩn cán bộ theo Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 30/6/2011 của Tỉnh ủy Quảng Nam về công tác cán bộ giai đoạn 2011-2015 và định hướng đến năm 2020; đảm bảo cơ cấu thành phần theo quy định của Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, coi trọng tính tiêu biểu, tính đại diện và tính thiết thực; mở rộng thành phần là những cá nhân tiêu biểu, đại diện cho các giai cấp, các tầng lớp, các dân tộc, các tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài… có đủ điều kiện hoàn thành nhiệm vụ của UBMTTQVN cấp xã; tăng số uỷ viên là người ngoài Đảng từ 25%- 30% để UBMTTQVN cấp xã thực sự là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện rộng lớn, là hình ảnh tiêu biểu nhất cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở mỗi cấp.

Đối với chức danh Chủ tịch UBMTTQVN cấp xã nhiệm kỳ 2014-2019 nhất thiết phải là ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy (đối với nơi cấp ủy có đủ 05 ủy viên Ban Thường vụ trở lên) hoặc cấp ủy viên (đối với nơi cấp ủy không đủ 05 ủy viên Ban Thường vụ). Trường hợp nhân sự Chủ tịch UBMTTQVN cấp xã chưa đảm bảo điều kiện nêu trên thì nhất thiết đồng chí đó phải thuộc diện quy hoạch vào Ban Thường vụ hoặc cấp ủy cùng cấp trong nhiệm kỳ đến (2015-2020). Đề án nhân sự của UBMTTQVN cấp xã phải được thông qua bởi Ban Thường vụ cấp uỷ cấp huyện và Ban Thường trực UBMTTQVN các huyện, thành phố.

Bên cạnh những kinh nghiệm nêu trên, một số vấn đề cần quan tâm trong quá trình tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã cần được tập trung như sau:

1. Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ và chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trình bày tại Đại hội nhìn chung còn quá dài (đa số báo cáo dài trên 15 trang A₄), song chưa cụ thể, chưa nêu bật được những nội dung trọng tâm của công tác Mặt trận tại địa phương trong nhiệm kỳ qua. Do đó, Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ cần tóm tắt một cách ngắn gọn, khái quát để đảm bảo tính súc tích tương ứng với thời gian của Đại hội.

2. Văn kiện của Đại hội cần đảm bảo thể thức về thẩm quyền ban hành văn bản. Theo đó, tất cả văn kiện Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã đều do Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp đó ban hành (không phải là UBMTTQVN cấp xã ban hành). Hoa chúc mừng, khẩu hiệu tuyên truyền, phù hiệu đại biểu dự Đại hội… đều phải ghi ĐẠI HỘI MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM …. Không ghi: ĐẠI HỘI ỦY BAN MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM…

3. Cách thức điều hành Đại hội của Đoàn Chủ tịch cần dứt khoát, mạch lạc, mạnh mẽ. Để đảm bảo tính nghiêm túc, trang trọng của Đại hội, các thành viên Đoàn Chủ tịch khi điều hành không nên sử dụng từ “XIN Đại hội biểu quyết; XIN đại biểu cho ý kiến…” mà nên dùng từ “ĐỀ NGHỊ Đại hội biểu quyết; ĐỀ NGHỊ đại biểu phát biểu ý kiến…”

4. Một số địa phương do phải đảm bảo cơ cấu cứng các thành phần bắt buộc theo Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nên tỷ lệ ủy viên UBMTTQVN cấp xã là người ngoài Đảng chiếm tỷ lệ cao hơn (trên 35%) so với quy định (từ 25%-30%). Do đó, để đảm bảo tỷ lệ người ngoài Đảng theo quy định hoặc ít nhất là hạ thấp ở mức có thể tỷ lệ người ngoài Đảng trong ủy viên UBMTTQVN cấp xã thì Ban Thường trực UBMTTQVN cấp huyện khi duyệt nhân sự Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã cần chủ động giảm bớt số lượng ủy viên UBMTTQVN cấp xã là người ngoài Đảng (tất nhiên phải đảm bảo số lượng quy định 30-45 vị) hoặc tăng thành phần cơ cấu là cá nhân tiêu biểu, chuyên gia ở các lĩnh vực là đảng viên vào UBMTTQVN cấp xã./.