Sau 02 năm triển khai thực hiện kế hoạch liên tịch số 01/KHLT-MTTQVN-SVHTTDL, ngày 02/7/2012 về việc chỉ đạo thực hiện nâng cao chất lượng cuộc vận động“Toàn dân đoàn kêt xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” (KDC)  gắn với xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh; nhiều mô hình mới, cách làm hay ở các địa phương đã được triển khai thực hiện góp phần đáng kể vào kết quả phong trào xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn tỉnh.

Ban chỉ đạo của tỉnh thường xuyên kiểm tra
phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở các huyện, thành phố

Những tín hiệu vui

 Xác định việc nâng cao chất lượng cuộc vận động là một trong những nội dung trọng tâm của công tác Mặt trận trong việc vận động nhân dân chung tay xây dựng nông thôn mới. Ông Lê Văn Lai- UVBTV Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh cho biết: Trên cơ sở kế hoạch liên tịch giữa Mặt trận và ngành Văn hóa thông tin, Mặt trận tỉnh đã tham mưu với Tỉnh ủy có Chỉ thị, UBND tỉnh xây dựng Chương trình hành động, phân công trách nhiệm cụ thể cho các cấp, các ngành tăng cường phối hợp với Mặt trận để nâng cao chất lượng cuộc vận động; Mặt trận tỉnh đã xây dựng và triển khai thực hiện mô hình “05 đoàn kết - 03 trong sạch” với những nhiệm vụ trọng tâm vận động nhân dân xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới. Từ việc chỉ đạo điểm 56 KDC năm 2011, đến cuối năm 2013, toàn tỉnh có 225 KDC triển khai thực hiện mô hình. Qua đó, bằng nhiều hình thức tuyên truyền, vận động, nhân dân ở các KDC đã tham gia trên 200 nghìn ngày công để làm đường giao thông nông thôn, kiên cố hóa kênh mương nội đồng; hiến hàng trăm nghìn m2 đất và tháo dỡ hàng trăm công trình, vật kiến trúc để làm đường giao thông nông thôn; thực hiện chủ trương dồn điền đổi thửa để xây dựng mô hình cánh đồng mẫu… với tổng giá trị đóng góp của nhân dân lên trên 184 tỷ đồng.

Ông Lê Văn Lai- UVBTVTU, Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh
tặng Bằng khen cho các khu dân cư tiêu biểu

Đi liền với việc triển khai thực hiện mô hình “05 đoàn kết- 03 trong sạch”,  phong trào xây dựng “Tộc văn hóa” cũng được các địa phương quan tâm triển khai thực hiện. Qua khảo sát năm 2013, toàn tỉnh có 15/18 huyện, thành phố đã tổ chức phát động xây dựng “Tộc văn hóa” (Nam Trà My, Bắc Trà My và Phước Sơn chưa phát động) với tổng số 4.351 Tộc. Trong đó, có 1.292 Tộc đã xây dựng quy ước và được chính quyền các cấp công nhận Tộc ước; có 634 Tộc được công nhận Tộc văn hóa. Từ sự nhiệt tình, năng nổ, uy tín và có trách nhiệm, Hội đồng gia tộc ở các Tộc đã từng bước hiệu triệu, tập hợp con cháu trong gia tộc cùng nhau cam kết thực hiện những nội dung trong quy ước về truyền thống gia tộc, về phẩm chất đạo đức, trách nhiệm của công dân trong việc chung tay xây dựng đời sống văn hóa.

Hiệu quả của việc xây dựng mô hình “05 đoàn kết- 03 trong sạch” cộng với  những đóng góp đáng kể từ hoạt động của các “Tộc văn hóa” đã tạo nên những tín hiệu vui trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn tỉnh. Năm 2013, thời gian cao điểm tổ chức ngày Hội đại đoàn kết (18/11), nhân dân ở các KDC trên địa bàn tỉnh tập trung khắc phục hậu quả các đợt bão lụt, song toàn tỉnh có 98,6% KDC tổ chức ngày hội; đã biểu dương 312.512 hộ đạt danh hiệu Gia đình văn hóa năm 2013 (tỷ lệ 82,8%) tăng 8.882 hộ GĐVH so với năm 2012; tổ chức khen thưởng 34.234 hộ gia đình văn hóa tiêu biểu 3 năm liền (2011-2013), khen thưởng 992 KDC văn hóa (tỷ lệ 57,7%)  tăng 68 KDC văn hóa so với cùng kỳ năm 2012.

Tăng cường các hoạt động phối hợp

Xây dựng Gia đình văn hóa, thôn, khối phố văn hoá chính là xây dựng thế trận lòng dân ổn định, cùng nhau vì một Quảng Nam phát triển. Đây cũng chính là điểm đến của việc xây dựng mô hình “05 đoàn kết- 03 trong sạch” mà Mặt trận các cấp đã và đang vận động nhân dân triển khai thực hiện. Để hiệu quả mô hình ngày càng nâng cao về chất lượng, trong thời gian đến Mặt trận và ngành VHTT cần đẩy mạnh các hoạt động phối hợp với những nội dung trọng tâm sau:

Thứ nhất:  Xây dựng Gia đình văn hóa là nền tảng để xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư. Thực tế hiện nay ở các địa phương việc công nhận danh hiệu đã trở nên phổ biến, một vài nơi, nhiều hộ chưa mặn mà với danh hiệu này. Một vài huyện miền núi do tỷ lệ hộ nghèo còn khá cao nên các hộ gia đình không đăng ký danh hiệu Gia đình văn hóa (GĐVH) dẫn đến việc bình xét cuối năm không thực hiện được. Số lượng GĐVH được cấp Giấy công nhận đạt tiêu chuẩn 03 năm liên tục khá cao, việc khen thưởng theo quy định tại Điều 71, điểm c, Nghị định số 42/NĐ-CP về công tác Thi đua khen thưởng nhiều địa phương chưa thực hiện được.

Để nâng cao chất lượng xây dựng Gia đình văn hóa trong thời gian đến, đề nghị Ban chỉ đạo nghiên cứu bổ sung tiêu chí để huy động nhân dân tham gia sinh hoạt, hội họp ở KDC đầy đủ; biên soạn và phát hành sổ theo dõi tình hình sinh hoạt, hội họp, đăng ký danh hiệu GĐVH liên tục 03 năm (giảm thủ tục phát phiếu đăng ký GĐVH hằng năm) theo quy mô Tổ đoàn kết; đồng thời tiến hành bình xét danh hiệu, công bố các hộ đạt danh hiệu trong ngày Hội đoàn kết toàn dân tộc hằng năm và đề nghị chính quyền các cấp khen thưởng các hộ GĐVH tiêu biểu theo đúng quy định.

Thứ hai: Việc nâng cao chất lượng thôn, khối phố văn hóa nên nghiên cứu thêm nội dung bảng điểm cho phù hợp, nhất là hạn chế các tiêu chí về điểm liệt. Việc điều chỉnh tiêu chí dân số trong năm 2013 là cần thiết, song chưa phù hợp với thực tế phong trào; không vì một tiêu chí dân số mà phủ quyết các tiêu chí khác; đồng thời không phù hợp với nguyện vọng của cán bộ làm công tác phong trào ở cơ sở. Ban chỉ đạo tỉnh nên nghiên cứu điều chỉnh tiêu chí dân số theo tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản, tránh đánh đồng theo quy mô dân số, bởi hiện nay, nhiều KDC số hộ gia đình khá lớn, có nhiều KDC trên 800 hộ dân và cũng có nhiều KDC chỉ có từ 50-100 hộ dân.

Thứ ba: Lộ trình xây dựng xã văn hóa nông thôn mới còn nhiều chuyện phải bàn. Để phấn đấu đạt 50% số thôn được công nhận giữ vững danh hiệu văn hóa liên tục 05 năm liền gắn với việc xây dựng đảm bảo các thiết chế của Nhà văn hóa- Khu thể thao thôn đạt chuẩn theo quy định của Bộ VHTTDL cần lắm việc xã hội hóa các khoản đóng góp của nhân dân. Thực trạng hiện nay, việc xã hội hóa các khoản đóng góp của nhân dân trong xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn mới như xây dựng cánh đồng mẫu lớn, đồn điền đổi thửa, thắp sáng đường làng, thu gom, xử lý rác thải…đã huy động trong nhân dân một khoản kinh phí khá lớn. Vì thế, nếu huy động nhân dân để xã hội hóa việc xây dựng nhà văn hóa thôn, khối phố từ nguồn kinh phí hỗ trợ một phần của ngân sách các cấp sẽ gặp khó khăn. Nên chăng, trước khi tiến hành xây dựng Nhà văn hóa- Khu thể thao thôn đạt chuẩn, Ban chỉ đạo các cấp cần tăng cường phối hợp với Mặt trận cùng cấp để tổ chức các diễn đàn đối thoại với nhân dân để chọn phương án tối ưu nhất trong xây dựng, sửa chữa nhà văn hóa, tránh việc áp đặt các khoản đóng góp từ nhân dân và tranh thủ ý kiến của nhân dân một cách khách quan nhất trước thực trạng thiết chế văn hóa thôn, khối phố hiện nay đã có trên địa bàn các KDC cách đây trên 15 năm, một vài nơi nhà văn hóa hiệu quả sử dụng chưa cao, có khi gây lãng phí.

Thứ tư: Qua khảo sát mô hình “Tộc văn hóa” trên địa bàn tỉnh, hiện nay, toàn tỉnh có 29,9% số Tộc có Tộc ước được chính quyền các cấp công nhận; việc công nhận Tộc văn hóa mỗi địa phương có cách thức triển khai khác nhau, chưa đi vào quy chuẩn, chưa có sự hướng dẫn từ cấp trên. Để hoạt động của Tộc văn hóa được thuận lợi, phát huy vai trò của Tộc, họ trong xây dựng đời sống văn hóa,  Ban chỉ đạo tỉnh tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức hội nghị sơ kết 05 năm thực hiện Quyết định số 3405/QĐ-UBND, ngày 26/10/2007 về Quy chế công nhận Tộc văn hóa; kịp thời điều chỉnh những khó khăn, vướng mắc về các tiêu chí công nhận Tộc văn hóa để hướng dẫn các địa phương thực hiện.

Truyền thống văn hoá cao đẹp của người Quảng Nam trong sinh hoạt cộng đồng, trong tương trợ giúp đỡ nhau sẽ càng được phát huy khi phong trào xây dựng đời sống văn hóa ngày một khởi sắc. Đó cũng chính là mục tiêu mà đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Nam đã và đang nỗ lực triển khai thực hiện trong thời gian đến.