Ông Lê Văn Lai, Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh Quảng Nam phát biểu tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hội An lần thứ X (2014-2019)
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, chăm lo lợi ích của các đoàn viên, hội viên; thực hiện dân chủ và xây dựng xã hội lành mạnh; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một bộ phận của hệ thống chính trị, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân”. Thể chế hóa quan điểm trên, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội khóa XIII thông qua năm 2013 (Hiến pháp năm 2013) hiến định: “
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”
[1].
Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2014-2019 theo tinh thần Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 20/5/2013 của Ban Bí thư Trung ương Đảng là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, có ý nghĩa đặc biệt diễn ra vào thời điểm Hiến pháp năm 2013 vừa được Quốc hội khóa XIII thông qua và chính thức có hiệu lực. Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp lần này là cơ sở để tiếp tục củng cố, tăng cường và phát huy hơn nữa sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội về vị trí, vai trò quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới.
Thực hiện Thông tri số 24/TTr-MTTW-BTT ngày 30/5/2013 của Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII, Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UBMTTQVN) tỉnh Quảng Nam đã chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Chỉ thị số 31-CT/TU ngày 09/7/2013 về chỉ đạo, lãnh đạo Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiến tới Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014-2019. Đồng thời hướng dẫn UBMTTQVN các cấp tham mưu cho cấp ủy cùng cấp ban hành văn bản (chỉ thị, thông tri) tập trung chỉ đạo, lãnh đạo, xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp mình đảm bảo mục đích, nội dung, yêu cầu và tiến độ đề ra. Đến nay, toàn tỉnh Quảng Nam đã tổ chức thành công Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam của 244 xã, phường, thị trấn và của 18 huyện, thành phố tiến tới Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014-2019.
Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp nhiệm kỳ 2014-2019 đã nghiêm túc đánh giá toàn diện kết quả hoạt động trong nhiệm kỳ qua, xây dựng Chương trình hành động cho nhiệm kỳ đến và hiệp thương cử ra UBMTTQVN các cấp nhiệm kỳ 2014-2019 đảm bảo tính tiêu biểu, đại diện và thiết thực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được Hiến pháp năm 2013 ghi nhận. Đây là bước chuẩn bị cần thiết, quan trọng để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tỉnh Quảng Nam sẵn sàng đón nhận và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình trong giai đoạn mới.
Thứ nhất, Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp nhiệm kỳ 2014-2019 thể hiện đầy đủ ý chí, nguyện vọng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc tại địa phương với quyết tâm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong cả nhiệm kỳ. Đó là:
1. Tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội giữa các giai cấp, tầng lớp nhân dân, đồng bào các dân tộc, các tôn giáo, đội ngũ trí thức, cá nhân tiêu biểu, người có uy tín trong cộng đồng quyết tâm xây dựng quê hương Quảng Nam cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp vào năm 2020. Trọng tâm là tăng cường công tác tuyên truyền, động viên, thu hút các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia, thực hiện và nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” gắn với xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh; cuộc vận động “Ngày vì người nghèo” và nhiều phong trào thi đua khác góp phần tích cực vào công tác giảm nghèo nhanh và bền vững của địa phương.
2. Lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến, Hiến pháp năm 2013 hiến định chức năng, nhiệm vụ hết sức quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là “đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; thực hiện dân chủ; giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước” góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây là cơ sở pháp lý vững chắc để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp mạnh dạn đảm nhận và từng bước thể hiện rõ vai trò quan trọng của mình trong giai đoạn cách mạng mới. Cụ thể hóa chế định trên, Bộ Chính trị ban hành “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị-xã hội” và “Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị-xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền” đã kịp thời định hướng một cách căn bản và toàn diện hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, thực sự của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Đây là trọng trách lớn và hết sức nặng nề nhưng quyết định đến việc nâng cao vai trò, vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn mới.
Vì vậy, nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, “xương sống” của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tỉnh Quảng Nam trong thời gian đến được Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp xác định là tập trung quán triệt, triển khai sâu rộng và thực hiện đạt kết quả Quy chế, Quy định quan trọng trên theo hướng dẫn của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Thông tri số 28/TTr-MTTW-BTT ngày 17/4/2014 và Chỉ thị số 40-CT/TU ngày 27/3/2014 của Tỉnh ủy Quảng Nam gắn với việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng và Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn hệ thống Mặt trận và các tầng lớp nhân dân bằng nhiều hình thức phong phú, thiết thực.
Thứ hai, cùng với những nhiệm vụ trên, để hiện thực hóa Chương trình hành động trong nhiệm kỳ mới, Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã tiến hành củng cố, kiện toàn về tổ chức, bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và ủy viên UBMTTQVN các cấp.
Theo đó, quán triệt sâu sắc Chỉ thị số 31-CT/TU ngày 09/7/2013 của Tỉnh ủy Quảng Nam, Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp nhiệm kỳ 2014-2019 đã hiệp thương dân chủ cử ra UBMTTQVN cấp mình đảm bảo tiêu chuẩn cán bộ theo Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 30/6/2011 của Tỉnh ủy Quảng Nam về công tác cán bộ giai đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020; đảm bảo số lượng, cơ cấu thành phần theo quy định của Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, coi trọng tính tiêu biểu, tính đại diện và tính thiết thực; mở rộng thành phần là các chuyên gia, cá nhân tiêu biểu đại diện cho các giai cấp, tầng lớp, dân tộc, tôn giáo, người Quảng Nam định cư ở nước ngoài…
Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã đã hiệp thương cử ra 8.221 vị ủy viên UBMTTQVN cùng cấp. Trong đó, ủy viên Ban Thường trực UBMTTQVN cấp xã có 981 vị với độ tuổi trung bình thấp 39 tuổi, trình độ chuyên môn từ trung cấp trở lên 709 vị, chiếm 72,3% và đạt trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên có 722 vị, chiếm 73,6%. Tỷ lệ ủy viên UBMTTQVN cấp xã là người ngoài Đảng chiếm 35%; tỷ lệ nữ chiếm 23,5% và dân tộc chiếm 21,7%. Trong số 244 Chủ tịch UBMTTQVN cấp xã có 228 vị Chủ tịch UBMTTQVN cấp xã là ủy viên Ban Thường vụ và cấp ủy viên cùng cấp, chiếm 93%. Riêng huyện Phú Ninh 100% Chủ tịch UBMTTQVN cấp xã là ủy viên Ban Thường vụ cấp ủy cùng cấp.
Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 18 huyện, thành phố đã hiệp thương cử ra 1.012 ủy viên UBMTTQVN cấp huyện, trong đó có 389 ủy viên là cá nhân tiêu biểu, các chuyên gia trên các lĩnh vực, chiếm tỷ lệ 38%, số ủy viên là người ngoài Đảng là 254 vị, chiếm tỷ lệ 25%. Ban Thường trực UBMTTQVN cấp huyện có 85 vị, trong đó, 18 vị Chủ tịch, 38 vị Phó Chủ tịch. Số ủy biên Ban Thường trực UBMTTQVN cấp huyện đạt trình độ chuyên môn từ cao đẳng trở lên có 71 vị, chiếm 83,5% và 43 vị có trình độ cao cấp lý luận chính trị, chiếm 50,5%. 16/18 vị Chủ tịch UBMTTQVN cấp huyện là ủy viên Ban Thường vụ cấp ủy cấp huyện, 02 vị là huyện ủy viên (quy hoạch Ban Thường vụ cấp huyện nhiệm kỳ 2015-2020).
Thành công của Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, cấp huyện toàn tỉnh là cơ sở quan trọng để UBMTTQVN tỉnh chuẩn bị và tổ chức thành công Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp mình theo tinh thần “đoàn kết, dân chủ, đổi mới”. Đề án nhân sự UBMTTQVN tỉnh khóa IX dự kiến trình Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp lần thứ IX, nhiệm kỳ 2014-2019 thông qua được xây dựng trên tinh thần quán triệt chặt chẽ Chỉ thị số 31-CT/TU ngày 09/7/2013 của Tỉnh ủy Quảng Nam, đảm bảo cơ cấu thành phần: Dân tộc: 8,8%; Tôn giáo: 11,1% (tương ứng với nhân dân là đồng bào dân tộc thiểu số và tín đồ theo đạo trên địa bàn tỉnh); nữ: 23,3%; ngoài Đảng: 33,3%; đảm bảo tính kế thừa và đổi mới với tỷ lệ cơ cấu mới là 36,6% (chiếm 1/3) và trẻ hóa với 15,55% số ủy viên có độ tuổi dưới 40 tuổi. Tăng số lượng chuyên gia, cá nhân tiêu biểu ở các ngành, lĩnh vực với trình độ chuyên môn từ Đại học trở lên chiếm 81,1% (trong đó, có 02 tiến sĩ, 10 thạc sĩ).
Với sự chuẩn bị nêu trên, Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tỉnh Quảng Nam là những đảm bảo bước đầu cho quá trình đổi mới, từng bước nâng cao vị trí, vai trò và khẳng định chức năng, nhiệm vụ hiến định quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn mới. Điều kiện cần thiết đó cùng với quyết tâm cao của hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tỉnh Quảng Nam sẽ là nhân tố quyết định đến hiệu quả công tác Mặt trận nói chung và khẳng định “chỗ đứng” vững chắc của UBMTTQVN và các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị mỗi cấp./.
[1] Khoản 1 Điều 9 Hiến pháp năm 2013