Việc của dân phải để dân làm nhưng Đảng lại cáng đáng "bao sân” gần hết. Lãnh đạo một đất nước đổi mới, Đảng cầm quyền không thể "tham công tiếc việc” mãi như những năm quan liêu bao cấp. Tại Đại hội Đảng lần thứ VI, còn được coi là Đại hội Đổi Mới, Tổng Bí thư Trường Chinh đã nói về Đảng, xin trích:
"Là người lãnh đạo, làm thay công việc của cả hệ thống chính trị, can thiệp quá sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, bận bịu, tất bật đến nỗi không còn thời gian để suy nghĩ đến chức năng lãnh đạo của mình. Là người cầm lái, Đảng không làm những việc của người bơi chèo. Nếu những người bơi chèo không làm được những việc của người cầm lái, thì người cầm lái càng không nên bao biện làm thay chức năng của người bơi chèo.
Đảng lãnh đạo Nhà nước nhưng Đảng phải hoạt động trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật. Đảng không làm thay công việc thuộc thẩm quyền của Nhà nước”.
Đồng chí Trường Chinh nhắc nhở: Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, bao gồm cả công tác cán bộ. Một thời gian công tác cán bộ lại khép kín, bí mật chỉ có một số người làm. Công tác cán bộ còn là trách nhiệm của nhân dân, phải thay đổi tư duy trong công tác cán bộ, điều quan trọng phải dựa vào dân. Vì chính quần chúng sẽ tiến cử với Đảng những người có đủ sức, đủ tài mà Đảng chưa nhìn rõ. Cũng chính quần chúng sẽ giúp Đảng phát hiện một cách chính xác những người không xứng đáng. Đổi mới trước hết phải đổi mới công tác cán bộ, phải thông qua Mặt trận, các đoàn thể nhân dân, các hội quần chúng mới tìm được nhân tài.
Mở đầu công cuộc đổi mới, đòi hỏi cấp bách nhất của cuộc sống là "Đảng phải tự đổi mới và chỉnh đốn mình”. Vấn đề này được Tổng Bí thư Trương Chinh đặt ra rõ ràng. Muốn đổi mới toàn xã hội trước hết phải "bắt đầu từ bản thân Đảng”.
Nhiều người từ kinh nghiệm thời bao cấp rất mong Đảng duy nhất cầm quyền, rất cần một Mặt trận là diễn đàn của các đoàn thể nhân dân, các hội quần chúng tập trung trí tuệ để giám sát Đảng. Không thể để xảy ra tình trạng cực kỳ phi lý, cách làm ăn do dân sáng tạo ra mang lại hiệu quả kinh tế cao, thừa ăn, nhưng hàng chục năm không dám làm. Mặt trận đã có những thay đổi sau đổi mới nhưng chức năng hàng đầu là giám sát Đảng lại không được thực hiện, nhân dân chưa thể thông qua Mặt trận giám sát Đảng. Đây là vấn đề cốt tử của dân và của Đảng. Nếu nhìn thẳng vào sự thật có thể thấy Đảng cầm quyền không thể tự làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh nếu không có dân giám sát. Một việc quá sức đối với Đảng cầm quyền và rõ ràng là Đảng cầm quyền phải tự giác, tự nguyện chịu sự giám sát của dân.
Nhân dân ta trao toàn bộ quyền lực của mình cho Đảng. Quyền lãnh đạo đất nước thuộc về nhân dân mà Đảng là thiết chế được nhân dân ủy quyền. Dân phải thường xuyên giám sát mọi hoạt động của Đảng cầm quyền để đảm bảo dân không mất quyền. Ngay khi Nhà nước dân chủ cộng hòa vừa ra đời, Đảng trở thành Đảng cầm quyền, Bác Hồ đã khẳng định Đảng cầm quyền là đầy tớ của dân và chỉ có dân mới được là chủ đất nước, còn từ Chủ tịch nước đến Chủ tịch làng xã đều là đầy tớ thực trung thành của dân. Giám sát Đảng là trách nhiệm của những người chủ đất nước đối với đầy tớ của mình. Làm chủ đất nước phải gắn liền với giám sát Đảng cầm quyền, nếu không làm chủ chỉ là hình thức. Dân giám sát Đảng không phải muốn hoặc không muốn mà là trách nhiệm, là quyền của dân. Đảng chỉ trong sạch, vững mạnh với điều kiện tiên quyết là Đảng phải tranh thủ được sự giám sát của dân. Đảng phải tạo điều kiện để dân giám sát. Không có dân giám sát, Đảng không thể giữ vững sự trong sạch, vững mạnh vốn có và sa sút, yếu kém dần.
Nhìn lại 39 năm nước nhà thống nhất, Đảng cầm quyền thiếu hẳn sự giám sát của dân, Đảng không còn trong sạch vững mạnh như khi vừa kết thúc cuộc kháng chiến 30 năm. Đảng đông nhưng không mạnh, càng đông càng không mạnh. Kết nạp Đảng vẫn đều đặn nhưng ở nhiều nơi ý nghĩa thiêng liêng của nó bị giảm sút nhiều. Đã quản lý nhà nước lại quản lý sản xuất kinh doanh là tối kỵ, đã nắm tài chính, ngân hàng nhà nước quyết định mọi thu, chi ngân sách lại quản lý các doanh nghiệp nhà nước kiêm buôn bán, kinh doanh, sản xuất, vừa đá bóng vừa thổi còi, không có tham nhũng mới lạ. Thế nhưng một số bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố lại không chịu tách, vẫn duy trì cơ chế chủ quản với nhiều đặc quyền, đặc lợi, trong thực chất là tham nhũng một cách hợp pháp. Báo chí đã nói nhiều đến những cái "vòng khép kín” ở một số bộ, ngành trong đó một số nhóm lợi ích câu kết với nhau tác động đến các chính sách. Đảng bộ trong các "vòng khép kín” này vẫn phát triển nhưng đảng viên kết nạp do những người có chức quyền thông qua, phải là chỗ dựa của họ, đảng viên tốt còn giữ được phẩm chất đảng viên không thể chống lại họ. Còn một số cơ quan và ngành khác tận dụng tiền nhà nước cấp làm giàu cho cá nhân và cục bộ, đảng bộ ở đây vẫn phát triển, có nơi phát triển mạnh được khen nhưng đảng bộ chỉ là tấm bình phong che chắn, bảo vệ những kẻ tham nhũng.
Không ngạc nhiên khi nhiều người tài, người tốt, người tử tế không muốn vào Đảng. Với số đảng viên tăng đến 2 triệu, 3 triệu rồi gần 4 triệu đảng viên, có người vẫn tưởng Đảng càng mạnh nhưng bài học "Nêu cao danh hiệu Đảng Cộng sản Việt Nam, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam” của Cố vấn Phạm Văn Đồng đăng trang trọng trên trang nhất báo Nhân dân ngày 19-5-1999 đã được mọi người hoan nghênh, đồng tình, còn báo tin cho nhau tìm đọc. Xin trích một đoạn:
"Chúng ta thường được báo cáo rằng chất lượng tổ chức của Đảng và đảng viên là trong sạch, lành mạnh chiếm đến 70 – 80%. Nhưng thực sự đâu có vậy, đảng viên một phần không nhỏ không có phẩm chất chính trị, tư tưởng và tác phong của người cộng sản.
Tôi muốn đặc biệt nêu bật ba điểm rất quan trọng. Về quan hệ của Đảng với công nhân, thành phần công nhân trong Đảng không nhiều. Về quan hệ của Đảng với tầng lớp trẻ là số đông của dân cư nước ta, lớp trẻ không tha thiết vào Đảng. Về quan hệ của Đảng với trí thức, hiện nay trí thức cũng không quan tâm lắm đến việc gia nhập Đảng. Ba lớp người này không muốn vào Đảng bởi vì họ thấy nhiều tổ chức Đảng và đảng viên chưa xứng đáng là đảng viên cộng sản, chưa xứng đáng với Đảng của Hồ Chí Minh”.
Dư luận đông đảo đều tỏ ra hài lòng với bài báo có giá trị này khi tác giả đã nói trúng với suy nghĩ sâu xa của mình, từ lâu đã có nhiều người yêu nước, trung thành với Tổ quốc Việt Nam không muốn vào Đảng mặc dù họ phục vụ hết mình vì sự nghiệp Đảng đã nêu cao: Dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Chính từ thực tế này, cho đến hiện nay nhiều người có thực tài, đạo đức không muốn vào Đảng. Việc các cơ quan quân, dân chính bầu lãnh đạo đều là đảng viên hoặc bầu các ban chấp hành hầu hết là đảng viên không còn phù hợp. Nhiều người tài cao đức trọng ngoài Đảng không được tham gia lãnh đạo, quản lý bộ máy nhà nước và là nguyên nhân hàng đầu Việt Nam thua kém các nước và chỉ càng tiếp tục thua kém nếu nhiều vị trí lãnh đạo chủ chốt, lãnh đạo cao trong bộ máy nhà nước lại do những người chưa đủ tài đức nắm giữ chỉ vì là đảng viên, là cấp ủy. Lãng phí nhân tài là tổn thất lớn nhất, nhiều nước công nghiệp tiên tiến tìm mua "đầu người”, tìm mua nhân tài trong khi nhiều nhân tài ở nước ta chỉ được trọng dụng ở nước ngoài.
Không có dân giám sát, giàu và nghèo trong xã hội ta khoảng cách đã quá xa và chưa rõ khoảng cách còn xa đến đâu nữa khi tham nhũng vẫn chưa sao chặn đứng được. Môi trường kinh doanh không bình đẳng, không công bằng, nền kinh tế ta không có cạnh tranh. Công nghiệp vẫn chủ yếu lắp ráp gia công, làm thuê cho nước ngoài. Trong khi đó, mỗi năm ta tiêu tốn 3 tỷ USD cho 3 tỷ lít bia, các nước đều công nhận Việt Nam là "cường quốc bia, rượu”. Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam tụt hậu 51 năm so với Indonesia, 95 năm so với Thái Lan và 158 năm so với Singapore, chỉ có bia, rượu tiêu thụ bình quân đầu người ta bỏ xa các nước, riêng việc này thôi cũng thấy tại sao ta nghèo hơn thiên hạ. Chín vạn người Hàn Quốc ở nước ta đều là những ông chủ, những nhà quản lý. Còn ở Hàn Quốc cũng có 9 vạn người Việt Nam nhưng chủ yếu là "ôsin”, là người làm thuê cho các ông chủ, bà chủ. Chỉ một khác biệt này thôi cũng thấy hơn 40 năm trước Hàn Quốc còn nghèo hơn ta, đến nay họ đến đâu họ cũng có tài, có tiền để là chủ, còn Việt Nam chỉ còn là nước cho thuê, làm thuê. Khoảng cách với các nước đã quá xa, thời gian đang thử thách dân tộc ta rất gay gắt, chỉ chậm trễ năm, bẩy năm nữa thôi sẽ không còn đuổi kịp. Nhân dân ta rất lo lắng và mong mỏi Đảng cầm quyền phải có sự giám sát thường xuyên, chặt chẽ của dân. Chính trong hoàn cảnh vô cùng bức xúc, Hiến pháp sửa đổi 2013 đã quy định Mặt trận giám sát Đảng và về Đảng, Hiến pháp đã quy định: "Đảng chịu sự giám sát của dân”. Đây là một tin vui lớn cho cả nước vì mấy chục năm qua nhân dân rất tinh tường, sáng suốt đều thấy phải có nhân dân giám sát Đảng mới trong sạch, vững mạnh, đất nước phồn vinh, hùng mạnh theo kịp năm châu, bốn biển.
Mặt trận trở lại với chức năng đích thực, một đảng duy nhất cầm quyền đã có Mặt trận giám sát mọi hoạt động, góp ý kiến vào mọi chủ trương, chính sách của Đảng để hợp với lòng dân, phát hiện người có đức có tài để Đảng trọng dụng, kịp thời nhận xét mặt mạnh, mặt yếu của lãnh đạo Trung ương và địa phương để lãnh đạo luôn luôn ngang tầm chức vụ được giao. Đại hội lần thứ 8 của MTTQ Việt Nam có tầm quan trọng đặc biệt, thu hút sự chú ý của đông đảo đồng bào vì lần đầu tiên Mặt trận giám sát Đảng theo quy định của Hiến pháp Nhiệm kỳ 5 năm sắp đến của Đại hội nếu không chặn đứng được đà tụt hậu, nếu vẫn tụt hậu sâu hơn nữa sẽ tới giới hạn, khó đủ sức để tồn tại trong cuộc cạnh tranh khốc liệt.
Giám sát Đảng là vấn đề sống còn của dân tộc ta, trọng trách này đặt lên vai Mặt trận. Rất mong Đại hội VIII của Mặt trận sẽ lựa chọn được Ủy ban Trung ương và Đoàn Chủ tịch của Mặt trận gồm những người không những có đức, có tài mà quan trọng hơn liên hệ mật thiết với các tầng lớp nhân dân, những trí thức, nhân sĩ có tiếng tăm, có uy tín trong và ngoài nước, những nhân vật tiêu biểu của các dân tộc, các tôn giáo. Hơn 86 triệu người ngoài Đảng không thể có quá ít đại biểu trong Ủy ban Trung ương và trong Đoàn Chủ tịch Mặt trận.